Krzczonów

Obszar dzisiejszej wsi Krzczonów nie był zasiedlony w okresie prehistorycznym. Tereny położone na południe od Myślenic pokrywała wtedy pierwotna puszcza karpacka. Początki trwałego osadnictwa wiązać tu można dopiero z okresem średniowiecza. Jan z Tenczyna przez 32 lata/1438 – 1470/ dzierżył kolejno dwa najwyższe świeckie urzędy w państwie – województwo i kasztelanię krakowską., w skład jego majątków należały dobra ziemskie stanowiące uposażenie powyższych urzędów.

Źródła historyczne mówią, że wieś rozwinęła się w pobliżu góry Cyrli . Założona została ona najprawdopodobniej na prawie niemieckim, tak jak sąsiednie Pcim i Lubień lokowane, w połowie XIV w. Pochodzenie nazwy wsi nie jest jasne. Najprawdopodobniej pochodzi od pierwszego właściciela tych terenów Kszysztofa – Kszysztofowa – Ksztofa – Krzczonowa  lub Krzczona – od „krzcie” = chrzcić. Bliski przebieg szlaku podhalańskiego (dolina Raby) uczyniło z Krzczonowa wieś kolonizacyjną. Brak jest źródeł dotyczących daty lokacji wsi, natomiast o jej powstaniu świadczy pierwotny podział na „role” (gospodarstwa łanowe) i typ osadnictwa. Istniejące współcześnie nazwy 24 ról pochodzą prawdopodobnie od pierwszych ich właścicieli.

Od początku swego istnienia Krzczonów wchodził w skład dóbr kasztelanii krakowskiej, będącej własnością królewską. Od 1529 roku mieszkańcy Krzczonowa należeli do parafii rzymskokatolickiej św. Mikołaja w Pcimiu. Od 1633 roku Krzczonów podlegał parafii rzymskokatolickiej w Lubniu. Pod koniec XVI i XVII wieku panowała tu gospodarka folwarczno-pańszczyźniana, która doprowadziła do zubożenia chłopów. Około 1660 roku wielkość przeciętnego gospodarstwa w Krzczonowie wynosiła 1,7 pręta, czyli była najmniejsza spośród reszty górnych wsi kasztelanii krakowskiej. Niektórzy kmiecie handlowali wytworami rzemiosła wiejskiego, docierając do Krakowa i mniejszych miast. Na skutek ucisku feudalnego chłopi wzniecali bunty, z których największym było powstanie chłopskie Kostki Napierskiego w 1651 roku. Cztery lata później ziemie Rzeczpospolitej najechały wojska szwedzkie. Umęczona wojnami, zubożona ludność ziemi myślenickiej była dziesiątkowana przez liczne epidemie, pojawiające się tutaj często do początku XVIII wieku .

Tereny dzisiejszej miejscowości Krzczonów do końca XIII wieku zalegała rozległa puszcza, która dopiero w następnym wieku – za czasów Kazimierza Wielkiego – została poddana systematycznej akcji kolonizacyjnej. W XIV w. Na terenie powiatu myślenickiego zaczyna się ożywiona akcja osadnicza, prowadzona w dobrach królewskich, szlacheckich i duchownych. Miała ona na celu ożywienie gospodarcze terenów niezaludnionych. Obszar pod przyszłą wieś był mierzony i dzielony pomiędzy osadników na zasadzie układów łanów leśnych. W obszarach górskich odstępowano od regulowania w podziale ziemi, a domy budowano w kotlinach i wpadających do nich potoków. Osadnicy otrzymywali jednakowy pas lasów, który następnie – od partii najniższych – karczowali i zamieniali na pola. Domy usytuowane były zazwyczaj w połowie szerokości przydzielonych ról. Do tej pory na terenie miejscowości utrzymuje się zwyczaj nazywania osiedli „rolami”, które wywodzą swoje nazwy od nazw pierwszych właścicieli: Korzenie, Rusnaki…, bądź ich przezwisk np. Proszkowce. W  1883r Krzczonów, wieś w powiecie myślenickim  liczy 1153 mieszkańców.  Ta długa wieś leży w wąskiej dolinie potoku Lutówki, uchodzącego z lewego brzegu do Raby. Części wsi w górach, leżące na południe od wsi, nazywają się Leśniawa i Cyrhla.

Zawadka

Malowniczo rozłożona wieś na południowych stokach Kotonia. Nazwa miejscowości oznacza miejsce trudno dostępne lub przeszkodę. Pierwsza wzmianka o Zawadce pochodzi z 1675 r. Wieś należała wówczas do starostwa lanckorońskiego, a mieszkańcy jej trudnili się hodowlą bydła i wypalaniem węgla drzewnego. Po rozbiorach Austriacy połączyli ją z sąsiednią Więciórką, wraz z którą należała do parafii rzymskokatolickiej w Trzebuni do 1849 r. Od końca XVIII w. wraz z sąsiednimi miejscowościami przechodziła kolejno w ręce rodu Montleart, a następnie Lubomirskich. W końcu lat 20 XX w. badania prowadził tu Stanisław Leszczycki, później słynny polski geograf, który napisał pracę Demografię Krzczonowa i Zawadki. W czasie okupacji niemieckiej w wiosce prężnie działała komórka ZWZ-AK, a w zacisznych przysiółkach znalazło schronienie wiele osób poszukiwanych przez Niemców. Pojawiały się tu liczne oddziały partyzanckie AK, OW PPS, AL i radzieckie. O świcie 29 XI 1944 r. kwaterujące tu oddziały AK „Żelbet”, „Odwet”, „Wicher”, „Dąb” i OW PPS Zamka zostały zaskoczone przez obławę niemiecką. W bitwie zginęło 8 partyzantów i 7 osób cywilnych, 6 partyzantów i kilkunastu cywili odniosło rany. Grobowiec partyzantów i mieszkańców znajduje się na tutejszym cmentarzu parafialnym. W czasie tych walk spłonęło wiele gospodarstw. Mszcząc się hitlerowcy dokonali 4 XII 1944 r. pacyfikacji wsi paląc resztę domów (ogółem 60). W roku 1946 Zawadka została odznaczona Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy, a w 1964 r. odsłonięto obelisk upamiętniający wydarzenia sprzed 20 lat. Każdego roku we wrześniu lub na początku października odbywa się tu uroczysta Msza św. z udziałem weteranów.

Parafia św. Stanisława BM

Parafia świętego Stanisława Biskupa i Męczennika powstała w 1936 roku decyzją arcybiskupa Stefana Sapiehy, za sprawą starania mieszkańców Krzczonowa pod przewodnictwem rektora Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie ks. prałata Szymona Hanuszka.

Grób tego zasłużonego dla tutejszej Parafii kapłana, zmarłego w 1940 roku, znajduje się na cmentarzu parafialnym. Został ufundowany przez księży wychowanków ks. Rektora, w początku lat pięćdziesiątych XX w. odremontowany w 2017 r. przez rodzinę ks. Szymona Hanuszka  i parafię.

Parafia obejmuje swoimi granicami wsie Krzczonów i Zawadkę. W skład parafii wchodzą mieszkańcy następujących osiedli, tradycyjnie zwanych również rolami. W Krzczonowie, są to: Bryle, Cyrla, Dziejce, Gracze, Grygi, Hanuszki, Jamrozy, Korzenie, Leśni, Morgi, Ostoje, Pachury, Pawliki, Pierony, Proszki, Proszkowce, Raki, Rusnaki, Sabały, Spyrki, Tajs, Wójtowce, Wróble, Zagrody, natomiast w Zawadce: Janicki, Jaworzyny, Kortarby, Kobiałki, Mosne, Muchy, Oleksy, Pękale, Tajs.

Cytaty

Izraelici patrzyli w górę na miedzianego węża, aby przeżyć ukąszenie prawdziwego. Ty też zaufaj Panu i patrz na Niego, abyś żył... | Petrus

 

Boże, który nikogo nie odrzucasz, ale litościwie przebaczasz nam grzechy, wejrzyj na pokorne prośby, które do Ciebie zanosimy za przyczyną św. Stanisława, Biskupa i Męczennika - oświeć nasze serca i umocnij wolę, abyśmy zdołali wypełnić Twoje przykazania. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.